سرطان چیست؟و راه های مقابله با آن کدام است
در شرایط عادی سلول‌ها، با توجه به نیاز بدن، رشد کرده و تقسیم می‌شوند تا سلول‌های جدیدی بسازند و هنگامی‌که سلول‌های پیر شده می‌میرند، سلول‌های جدید جایگزین آنها می‌شوند.
گاهی، در این روندِ منظم اختلال ایجاد می‌شود؛ یعنی سلول‌های جدید زمانی که بدن به آنها نیاز ندارد تولید می‌شوند و سلول‌های قدیمی‌هم در زمانی‌که باید، از بین نمی‌روند؛ این سلول‌های اضافی اغلب تشکیل توده‌ای از بافت را می‌دهند که تومور نامیده می‌شود.
این تومورها می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند.
متاستاستیک
وقتی سرطان به قسمت دیگری از بدن منتشر شود و در آن تومور جدیدی به‌وجود آورد، تومور جدید دارای همان نوع سلول‌های سرطانی و همنام تومور اولیه است. برای مثال، اگر سرطان پروستات به استخوان‌ها منتشر شود، سلول‌های سرطانی استخوان‌ها در حقیقت همان سلول‌های سرطانی پروستات هستند و نام بیماری، سرطان پروستات متاستاتیک است و نه سرطان استخوان، به همین دلیل روش درمانی آن، روش درمان سرطان پروستات است، نه سرطان استخوان. پزشکان تومور جدید را " بیماری دوردست " یا بیماری متاستاستیک می‌نامند.
عوامل موثر در ابتلا به سرطان
- دخانیات: مصرف دخانیات در ایجاد سرطان در مجاری تنفسی نقش اساسی دارد. ۹۰٪ ابتلا به سرطان ریه به دلیل کشیدن سیگار رخ می‌دهد.
- الکل : مصرف طولانی مدت مشروبات الکلی، خطر ابتلا به سرطان‌های دهان، حلق، مری، حنجره، کبد و پستان را افزایش می‌دهد. هر چه میزان مصرف بالاتر باشد، خطر ابتلا نیز بیشتر می‌شود؛ در صورتی‌که فرد الکلی دخانیات نیز مصرف کند، خطر بروز بیشتر این سرطانها افزایش می‌یابد.
- اشعه خورشید: برخی از پرتوها همچون پرتوهای فرابنفش خورشید موجب سرطان‌هایی چون سرطان پوست می‌شوند.
- تشعشع یونیزان: غبار رادیواکتیو ممکن است ناشی از حوادثی باشد که در نیروگاه‌های برق هسته‌ای اتفاق می‌افتد و یا در روند تولید، آزمایش یا استفاده از سلاح‌های هسته‌ای به‌وجود می‌آید. خطر ابتلا به سرطان های خون، تیروئید، پستان، ریه و معده در افرادی که در معرض غبار رادیواکتیو قرار دارند، افزایش می‌یابد.
- عفونت‌های باکتریایی و یا ویروسی: برخی سرطانها همچون سرطان گردن رحم به علت عفونت‌های ویروسی بروز می‌کنند. میزان خطر سرطان گردن رحم به سن اولین مقاربت و تعداد شریک‌های جنسی وابسته‌است . ویروس هپاتیت B و هپاتیت C در ایجاد سرطان کبد نقش دارند. از باکتری‌ها نیز می‌توان به هلیکوباکتر پیلوری اشاره کرد که با سرطان معده و لنفوم معده درارتباط است.
- مواد شیمیایی خاص و دیگر مصنوعات : شاغلین بعضی مشاغل، مانند نقاش‌ها، کارگران ساختمانی و شاغلین در صنایع شیمیایی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارند. مطالعات نشان داده است که کار و تماس با آزبست (پنبه نسوز)، بنزن، بنزیدین، کادمیوم، نیکل یا وینیل کلراید می‌تواند موجب ابتلا به سرطان شود.
- عوامل ژنتیکی : وجود سابقه سرطان بین اعضای نزدیک خانواده احتمال دچار شدن به سرطان را افزایش می‌دهد. وجود جهش در برخی ژن‌ها باعث بروز سرطان می‌شود.
- عوامل ایمنولوژیک(ایمنی): نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن عاملی مستعد کننده در ایجاد سرطان ریه شناخته شده‌است.
- سن : افزایش سن احتمال دچار شدن به برخی سرطانها را به شدت افزایش می‌دهد. اغلب سرطانها در سنین حدود ۵۵ سال یا بیشتر از آن رخ می‌دهند.
سرطان علائم زیادی دارد که برخی از آنها در زیر آمده‌اند:
- وجود توده یا ضخیم‌شدگی در پستان یا دیگر قسمت‌های بدن
- رشد خال جدید یا تغییراتی در خال قدیمی
- زخمی‌که التیام نمی‌یابد
- خشونت در صدا یا سرفه‌ای که از بین نمی‌رود
- تغییراتی در اجابت مزاج یا دفع ادرار
- ناراحتی پس از خوردن غذا
- وجود مشکلاتی در بلع
- افزایش یا کاهش بی دلیل وزن
- ترشحات یا خونریزی‌های غیر منتظره
- احساس ضعف یا خستگی شدید
روش های تشخیص سرطان :
آزمون‌های آزمایشگاهی (Lab Tests)
- عکس‌برداری (Imaging Procedures)
- نمونه‌برداری (Biopsy)
روشهای اصلی درمان سرطان عبارتند از:
- جراحی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- هورمون درمانی
- درمان بیولوژیک
- پیوند سلول های بنیادی
پیگیری های پس از درمان :
تشخیص زود هنگام، درمان مناسب و پیگیری‌های پس از درمان، موجب علاج بسیاری از مبتلایان می‌شود، اما ممکن است سلول‌های سرطانی شناسایی نشده‌ای، پس از درمان در بدن باقی بمانند. گاه به نظر می‌رسد سرطان کاملاً از بین رفته، در صورتی که ممکن است باز هم عود کند. پزشکان به این پدیده، عود بیماری می‌گویند.
پزشک برای اطمینان از عدم عود بیماری ممکن است علاوه بر معاینه فیزیکی، بررسی‌های آزمایشگاهی، تصویربرداری با اشعه ایکس، آزمایشات دیگری را نیز تجویز کند و در صورت مثبت بودن نتایج، باید در مورد اهداف و برنامة درمانی جدید تصمیم گیری کند.
پزشکان در خلال آزمایشات پیگیری پس از درمان، مشکلات احتمالی دیگر مانند عوارض جانبی سرطان را - که تا مدت‌ها پس از درمان نیز ممکن است بروز کنند - بررسی می‌کنند. در فاصله بین قرارهای ملاقات با پزشکتان، اگر هر گونه تغییر وضع یا مشکلی در سلامتتان ایجاد شد، باید فوراً مراجعه نمایید.
